Terwijl de redacties in den lande rustig verder suffen in hun ivoren torentjes wordt elders journalistieke strijd geleverd. Vandaag is de inhoudelijke behandeling van Julian Assange’s zaak inzake het Britse arrestatiebevel tegen zijn persoon. Assange ziet dit bevel logischerwijs graag van tafel, en beroept zich (terecht) op de schimmige procedures die ten grondslag hebben gelegen aan de totstandkoming van het Britse arrestatiebevel, uitgevaardigd vanwege zijn onttrekking aan de borgtocht. De vraag is of die uiteindelijke borgtocht niet tot stand is gekomen op een manier die de rechten van Assange schaadt. Zweden kent een vrij strikt procesrecht, en het heeft er alle schijn van dat de zaak tegen Assange daarin is ontspoord.
Een belangrijke rol in deze zaak is weggelegd voor de Italiaanse journaliste Stefania Maurizi. De documenten die zij middels haar FOIA verzoeken (te zien als de Britse variant op Wob) boven water heeft gekregen spelen een centrale rol in Assange’s pogingen het Britse arrestatiebevel aan te vechten. Hoewel de documenten geen volledig overzicht bieden – een deel van de mailcorrespondentie tussen de UK en Zweden is vernietigd en naar goed gebruik verdwijnen documenten in het niets om later al dan niet weer op te duiken – laat wat er wel leesbaar is vrijgegeven duidelijk zien dat er rondom de persoon Julian Assange een schimmig politiek spel wordt gespeeld.
Zo wordt duidelijk dat de Zweden in 2013 al probeerden op de rem te staan en het Europees arrestatiebevel tegen Assange te laten vallen, maar dat zij daarin niet bepaald werden gesteund door de Britten. Dat is natuurlijk opmerkelijk in een zaak waarin de Britten in opdracht van een Zweeds aanklaagster zeggen te opereren, en blaast Assange’s toch al niet onwaarschijnlijke claim dat de zaak tegen hem een politieke is behoorlijk wind in de zeilen.
Zoals eerder gezegd is Zweeds procesrecht vrij strikt. Bovenstaande onthulling is mede daarom interessant, want hiermee wordt mogelijk aangetoond dat aanklaagster Ny een onderzoek heeft doorgezet dat volgens Zweeds procesrecht (SFS 1998:605, hoofdstuk 23, sectie 4) gestaakt had moeten worden om de belangen van de verdachte niet onnodig te schaden. Eerder bleek al dat aanklaagster Ny de zaak nodeloos had gerekt door te weigeren Assange buiten Zweden te verhoren. Zo bezien lijkt Assange met recht te kunnen claimen dat hem onnodige schade is berokkend.
Wat in ieder geval weer gebleken is, is dat echte journalistiek nog steeds niet dood is. Met dank aan mevrouw Stefania Maurizi. Maar niet aan de vaderlandse pers, die zich liever bezighield met het ridiculiseren van Assange en zijn vervolging, waarbij de feiten doorgaans geen rol van betekenis speelden. Nodeloze en juridisch ongegronde frustraties van het proces door de aanklaagster werden vrij neutraal uitgelegd als “juridisch gesteggel”. Een van de mooiste artikelen die in Nederland is voortgebracht over Assange is toch wel dit stuk van Patrick van IJzendoorn. De VN werkgroep die een oordeel moest vellen over de al dan niet “arbitraire detentie” van Assange, daar zouden geen juristen inzitten. Dat is absoluut niet waar, en het komt recht uit de mond van de Britse minister van Buitenlandse Zaken. Ook is het “ongebruikelijk dat een verdachte mag bepalen waar een verhoor moet plaatsvinden”, hetgeen rechtstreeks is overgenomen van een Twitterbericht van het Zweedse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Een publiciteitsstunt, dat is wat Assange’s juridische strijd maar is als we Van IJzendoorn’s schrijven mogen geloven.
.@friatider You do not dictate the terms if you are a suspect. Get it? /TZ #Assange
— Utrikesdepartementet (@Utrikesdep) 18 augustus 2012
Nu kun je het altijd op een verschil in smaak en benadering gooien, maar me dunkt dat het verschil tussen het werk van Maurizi en (bijvoorbeeld) een Van IJzendoorn stevig is, en vragen oproept.
Een en ander wordt nog vervolgd naarmate meer duidelijk wordt. Maar wie werkelijk “meer” wil weten hoeft daarvoor duidelijk niet bij (bijvoorbeeld) de Volkskrant te zijn.
Aanvulling 4-5-2018: het VK artikel van Patrick van IJzendoorn is inmiddels aangepast.